Özbekistan seyahat planlıyorsanız, Orta Asya’nın en eski şehri olan UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki Buhara’yı es geçerseniz gezmiş sayılmazsınız. Buhara’nın tarihi merkezi aslında bir açık hava müzesi; 2.000 yılı aşkın tarihi kapsayan eski medreseler, camilerle dolu. Son 200 yılda pek değişmeyen şehir, İpek Yolu boyunca bir zamanlar kültür, ilim, ticaret ve dinin merkezi konumundaymış. Aynı zamanda İslam dünyasının entelektüel kalbiymiş. Tüm bunlar birleşince, Buhara kesinlikle ziyaret edilecek en muhteşem yerlerden biri. Bu yazımda da Buhara gezilecek yerler nelerdir? nerede kalınır? ne yenir ve hangi restoranlara gidilmeli gibi soruların cevabını bulabileceğiniz Buhara gezi rehberi ile seyahatinizi kolaylaştırmaya çalışacağım.
iÇERİK
Buhara’nın Kısa Tarihi
Buhara MÖ 6. yüzyılda İpek Yolu’nun önemli şehirlerden biri oldu ve Ahamenişler ve Büyük İskender de dahil olmak üzere üzerine çok sayıda işgaliciyi çekti. MS 9. ve 10. yüzyıllara hızla ilerleyen Buhara, Samanid İmparatorluğu’nun başkenti ve Orta Asya’nın kültürel ve dini kalbi haline geldi . Fars İslam dünyasında Shakespeare ve Newton’un Batı’daki statüsü kadar statüye sahip olan Firdausi, Rudaki ve İbn Sina da dahil olmak üzere pek çok filozof, şair ve bilim adamı burada yetişti.
1220’de Cengiz Han, Buhara’yı işgal etmiş ve şehri tamamıyla yıkmış. Ardından 1370 yılında Timur İmparatorluğu’ndan Emir Timur yönetimi devralmış. 16. yüzyılda Şeybaniler kontrolü ele geçirerek Buhara Hanlığı’nı kurmuş ve şehre 300’den fazla medrese,cmi ve kervansaray yaptırarak önemli bir kültür ve ticaret merkezi haline getirmiş. Bugün şehirdeki birçok anıt, Şeybanid döneminden kalma. 18. yüzyılda Manghit emirleri yavaş yavaş hanlığın kontrolünü ele geçirmiş ve Buhara Emirliği’ni kurmuşlar. Şehir daha sonra 1924’te eski SSCB’nin bir parçası olarak Rusların egemenliği altına girmiş.
Buhara Ulaşım – Buhara’ya Nasıl Gidilir?
Taşkent’ten
Trenle: Taşkent’ten Buhara’ya ulaşmak oldukça kolay. Afrosiyob adlı hızlı trenle 3.5 saatte Buhara’ya ulaşabiliyor. Ayrıca hızlı tren dışında normal banliyo trenlerle de erişim sağlamak mümkün. Bileti isterseniz tren garında yada online olarak satın alabilirsiniz. Online satın almak için tıklayın.
Semerkant’tan
Trenle: Semerkant ile Buhara arasında da Afrosiyob adlı hızlı treni çalışıyor. Yolculuk 1,5 saat sürüyor ve gün içinde farklı saatlerde tren bulunuyor. Ayrıca yaklaşık 2,5 saat süren ve biraz daha ucuz olan daha yavaş Sharq trenine de binebilirsiniz.
Hive’den
Trenle: Hemen hemen her gün Hive’den Buhara’ya giden tren bulmak mümkün. Yolculuk yaklaşık 7-8 saat civarı sürüyor. Ben sabah saatlerinde bindim ve 16.00′ civarı Buhara’ya vardım. Yukarıda da belirttiğim gibi dilerseniz biletinizi online alabilirsiniz.
Buhara’ya Ne Zaman Gidilir?
Özbekistan genel olarak karasal iklimin hakim olduğu bir ülke. Tabi şehirlerinde de durum aynı. Kışları sert, yaz ayları ise kavurucu sıcak. Buhara’da durum bu şekilde. Hatta Hive ile kıyaslamam gerekirse Buhara sıcak olmakla birlikte biraz da nemli bir havaya sahip. Mart ayı olmasına rağmen nem oldukça hissedilir durumdaydı. Ne zaman gidilmeli derseniz en uygun zamanlar Mart, Nisan, Mayıs, Eylül ve Ekim ayları diyebilirim.
Buhara Gezilecek Yerler
Buhara Gezilecek Yerler Haritası – Büyütmek için zoom yapabilirsiniz
1- Po-i Kalyan Kompleksi – Kalyan Camii ve Minaresi
Po-i Kalyan topluluğu, Kalyan Minaresi, Miri Arap Medresesi ve Kalyan Cami’nin bulunduğu bir meydan. Şehirdeki en mistik yerlerden biri olmakla birlikte aynı zamanda da simgesi. Medresenin mavi kubbesi gün batımında altın rengi bir ışıltıyla kaplanıyor. Kalyan Minaresi MS. 1127 yılında inşa edilmiş. Yüksekliği yaklaşık 47 metre ve bu nedenle “büyük” anlamına gelen Kalyan adlı verilmiş. Cengiz Han’ın Buhara’yı fethinden sonra bütün şehri yok ettirmiş ancak buraya o kadar hayran kalmış ki yıkılmamasını emretmiş.
Minarenin yanında yer alan Kalyan Camii, Buhara’nın en büyük camisi. Burayı sabahın erken saatlerinde ziyaret etmenizi tavsiye ederim. Hem güneşin doğuşu harika görüntüleri oluşturuyor hem de turist kalabalığından kurtulmuş olursunuz. Ayrıca günbatımının keyfini çıkartmak isterseniz meydanın köşesinde bulunan Cafe Chasmai Mirob’un terasını tavsiye ederim.
2- Ark Kalesi
Ark, MS 5. yüzyılda inşa edilmiş devasa bir kale. Şehrin en eski yapısı olması nedeniyle Buhara gezilecek yerler listesinde olması gereken bir yer. Rudaki, İbn Sina ve Ömer Hayyam da dahil olmak üzere birçok önemli şair, bilim adamı ve matematikçi bir zamanlar bu kalede çalışıp yaşamışlar. Ark Kalesi tarih boyunca birkaç kez yıkılmış ve inşa edilmiş. 13. yüzyılda Cengiz Han tarafından yıkıldıktan sonra16. yüzyılda Şeybaniler tarafından yeniden inşa edilmiş.
20. yüzyılın başlarında, Ark’ta 3.000’den fazla insanın yaşadığı, şehir içinde bir şehirmiş. Kraliyet sarayları, devlet daireleri ve üst düzey yetkililerin evlerini burada bulunuyormuş. 1920’de Rus hakimiyetine girmeden önce yüzyıllarca Buhara emirlerinin ikametgahı olmuş. Ark Kalesi şehrin tarihi hakkında bilgi edinebileceğiniz birçok müzeye ev sahipliği yapıyor.
3- Uluğ Bey Medresesi
1417’de tamamlanan büyüleyici Uluğ Bey Medresesi, Buhara’daki Timur İmparatorluğu’nun az sayıdaki kalıntılarından biri olma özelliğini taşıyor. Buhara o dönemlerde Orta Asya’nın İslam başkenti olan Buhara’yı Timur İmparatorluğu’nun sultanı Uluğ Bey, buranın bilim merkezi olmasını istiyordu. Uluğ Bey (Amir Timur’un torunu) hem hükümdar hem de başarılı bir astronomdu.
Uluğ Bey Medresesi birçok saygın şair ve bilim adamı yetiştirmiş ve öğrencilere burada matematikten astronomiye, Arapçadan dini bilgilere kadar her şeyi öğretilirmiş. Medresenin kapısına oyulmuş bir Kur’an-ı Kerim kitabesinde ” İlim öğrenmek her Müslüman erkek ve kadının sorumluluğudur .” Bu alıntının Uluğ Bey’in yaşam sloganı olduğu söylerirmiş. Dikkatli bakarsanız, medresenin cephesinde, padişah tarafından yapılan birçok ünlü astronomik çalışmanın bir kanıtı olan astral tasarımları da görebilirsiniz!
4- Abdülaziz Khan Medresesi
Uluğ Bey Medresesi’nin tam karşısında, orta çağ Orta Asya mimarisinin somut örneği olan nefes kesen Abdülaziz-Khan Medresesi yer alır. Medresenin renkli detayları ve girift desenlerine insan bakmaktan kendini alamıyor. 1652 yılında tamamlanan Abdülaziz-Han Medresesi, Uluğ Bey Medresesi’nden birkaç asır sonra inşa edilmiş ve birbirlerinden oldukça farklılar. Timur dönemi Uluğ Bey Medresesi boyut ve tasarım olarak çok daha mütevazı iken, Abdülaziz-Han Medresesi süslü çini ve desenlerle görkemli bir şekilde dekore edilmiştir. Ayrıca ünlü şairlerin dizeleri ile kaplıdır.
İki medresedeki desen ve desenler bile birbiriyle tezat oluşturuyor; Uluğ Bey Medresesi astral ve geometrik süslemeler sergilerken, Abdülaziz-Han Medresesi’nin tasarımları daha parlak ve dalgalıdır. Bunlar arasında bir Çin ejderhası ve bir Simurg (İran mitolojisinde efsanevi bir kuş) tasvirlerini de görmek mümkün. Bugün medresenin içinde ve çevresinde tişörtten el işlerine kadar her şeyin satıldığı pek çok hediyelik eşya dükkanı bulunuyor. Genel olarak bütün tarihi yerlerde hediyelik eşya satan tezgahlar bulunuyor. Benim pek hoşuma gitmedi.
5- Bolo Hauz Camii
Bolo Hauz Camii, Buhara’da en huzurlu yerlerden biri. Buhara emirinin Cuma namazlarını halkın arasında kılmak istediği için 1712 yılında inşa edilmiş. Bu cami aynı zamanda ’40 Sütunlu Cami’ olarak da biliniyor çünkü tavanı binanın eteğindeki gölete zarif bir şekilde yansıyan 20 ahşap sütun tarafından tutulur ve yansımalar ile 40 sütün gibi görünüyor. Ahşap sütunlar tek kelimeyle muhteşem. Uzaktan bakınca önünde havuz ile birlikte aşırı huzurlu bir yer. Şu an halen cami olarak hizmet vermeye devam ediyor.
Eskiden su kıtlığı nedeniyle içme suyu elde etmek için birçok gölet yapılmış. Caminin önündeki bu gölet de onlardan biri. Göletten alınan su, özel deri kaplarda yerleşim yerlerine ulaştırılır ve pazarlarda satılırmış. Durgun su aynı zamanda bir enfeksiyon ve hastalık yayması nedeniyle Sovyetler bölgenin kontrolünü ele geçirdiklerinde göleti kurutmuşlar.
6- Lyab-i Hauz
Lyabi-Hauz, Buhara’nın en popüler turistik yerlerinden biri ve merkezi konumu nedeniyle dinlenmek için mola yeri olarakta kullanılıyor. Lyabi Hauz 1620 yılında inşa edilmiş, meydanın ortasında büyük göleti ifade eden ‘havuz çevresi’ anlamına geliyor. Bir asır öncesine kadar, Buhara şehrini yüzlerce havuz bulunuyormuş. Sosyalleşmek, su içip yıkanmak için yerel halkın toplanma yeriymiş. Ne yazık ki bu, suyla bulaşan birçok hastalığa yol açmış (ortalama 19. yüzyıl bir Buharalının ortalama ölüm yaşı 32 ymiş), bu nedenle Sovyet döneminde, kasabanın etrafındaki havuzların çoğu boşaltılarak kurtulmuş. Şu an havuz çevresinde bir çok kafe ve restoran bulunuyor. Etrafı seyretmek ve dinlenmek harika bir seçenek.
Lyabi-Hauz’un sağ tarafında kalan renkleri ile dikkatinizi çekecek olan yer Nadir Divan-Begi Medresesi . Ön cephesi, kesinlikle muhteşem bir çini işçiliği örneği sergiliyor. İçerisi ise yine avlusunu çevreleyen çok sayıda hediyelik eşya dükkanı bulunuyor. Burada akşam konserler oluyor. Ücret ödeyerek konserleri izleyebilirsiniz.
7- İsmail Samani Türbesi
10. yüzyılda inşa edilen İsmail Samani Türbesi, Buhara’daki en eski yapılardan biri ve Orta Asya’daki en eski İslami türbe. Bir parkın içinde bulunan türbe, şehir merkezine 30 dakikalık yürüme mesafesinde yer alıyor. Buhara 10. yüzyılda Samanid İmparatorluğu’nun başkentiydi. İmparatorluğun kurucusu İsmail Samani de dahil olmak üzere Samanid hanedanının üyeleri burada dinleniyor.
8- Chor Minor
Buhara’da gezilecek yerler içinde benim için en etkileyici yer Chor Minor oldu. Bu anıtın ne zaman yapıldığı ya da tam olarak ne için yapıldığı bilinmiyor. Genel olarak kaynaklarda 1807’de (bazıları 17. yüzyılın sonları gibi erken bir tarihte söylense de) uzun süre önce yıkılmış bir medresenin tarihi kapısı olarak inşa edilmiş olduğu düşünülüyor. Chor Minor’un en üst katında muhtemelen medrese kütüphanesi olarak kullanılmış bir oda olduğu da söylenilmektedir.
Chor Minor’un adı, binanın her köşesini taçlandıran dört büyüleyici mavi kubbeli kuleye atıfta bulunan “dört minare” anlamına geliyor. Her birinin farklı bir şekli ve tasarımı var. Orta Asya’da uygulanan dört farklı dini temsil ettiklerine inanılıyor: Hristiyanlık, Budizm, Zerdüştlük ve İslam. Aslında, bir Budist dua çarkı ve bir Hıristiyan balık motifi de dahil olmak üzere, bu dinlerin belirli unsurlarını kulelerin süslemelerinde görebilirsiniz. Ayrıca onlara daha yakından bakmak için binanın çatısına da çıkabilirsiniz.
9- Magoki Attari Camii
Lyab-i Hauz’un sol tarafında kalan Magaki Attari Camii 9. yy dan 10 yy’a kadar İslam öncesi dönemde bir Zerdüşt tapınağı üzerine inşa edildiği düşünülmektedir. Ayrıca Orta Asya’da ayakta kalan en eski cami olma özelliğine sahip. Efsaneye göre cami, yerliler tarafından kuma gömülerek Moğollardan kurtulmuş. Nitekim 1930’larda kazı çalışmaları başladığında caminin sadece tepesi görülebiliyormuş.
Buhara’da Nerede Kalınır?
Neredeyse tüm önemli cazibe merkezlerine yürüme mesafesinde olmak için tarihi yapılara yakın olan Po-i Kalyan Kompleksi veya Lyab-i Hauz’a yakın yerleri tercih etmenizi tavsiye ederim. Benimde konakladığım yer ve bazı seçenekler şunlar:
Dervish Hostel: Lyab-i Hauz’a 5-6 dakika yürüme mesafesinde bulunan, uygun bütçeli seyahat etmek isteyenlere önerebileceğim Dervish Hostel aynı zamanda benimde Buhara’da konakladığım yer. Kadın ve erkek odaları birbirinden ayrı ve ortasında kahvaltı için kullanınan bir avlusu bulunuyor. Çalışanları oldukça yardımsever ve güler yüzlüler.
Komil Bukhara Boutique Hotel: Geleneksel bir yerde konaklamak isteyenler için harika bir seçenek olan hotelin her odası geleneksel sanat eserleriyle eşsiz bir şekilde dekore edilmiş.
Hotel Khurjin: 18. yüzyıldan kalma tarihi bir medresede yer alan bu şık otel, renkli çinilerle dekore edilmiştir ve dinlenmek için güzel bir avluya sahiptir.
Buhara gezilecek yerler yazsının olmamazsa olması olan konaklama tavsiyeleri için tıklayın.
Buhara’da Ne Nerede Yenir?
Doston House – Bu restoran tek kelimeyle muhteşem; duvarlar güzelce dekore edilmiştir ve personel gerçekten cana yakın. İyi vejetaryen seçeneklere sahipler ve balkabağı mantıları özellikle lezzetli!
Temir’s Restaurant – İlginç ve otantik menüsüyle samimi ve şık bir mekan. ‘Mimoza’ yemeğini denemenizi tavsiye ederim.
Mavriği Restaurant – Harika bir atmosfere sahip güzel ve samimi bir yer; akşamları canlı müzik var! Özbek baharatlı çaylarını denediğinizden emin olun, ülkede sahip olduğumuz en iyi çaydı.
Chor Bakhr Restaurant – Bu gizli mücevher yerel halk arasında çok popülerdir ve Chor-Bakr Nekropolü’ne giderken ziyaret edilebilir. Yemek kesinlikle lezzetli ve çok otantik. Tandırlarını ve Shashlik deneyebilirsiniz.
Silk Road Tea House – Tarihi merkezinde kalbinde bulunan 600 yılı aşkındır çay ve baharat ticareti yapan bir aileye ait bu çay evini mutlaka ziyaret etmelisiniz. İçerisi geleneksel şekilde dekore edilmiş. Farklı şekerleme ve çay seçeneklerini bulunuyor. Sahibi tarafından hazırlanmış olan kakule, nane, kekik, tarçın, yıldız anason ve karanfil karışımını içtim ve wowww çok iyiymiş oldum. Bir demlik çay ve yanında da 4 farklı şekerleme ile servis ediliyor. Fiyatı 50000 Som.
Özbekistan seyahat planı yapmadan önce Özbekistan Gezi Rehberi yazıma göz atmayı ihmal etmeyin.
Özbekistan’ın mistik şehri Hive’yı seyahat etmek isterseniz Hive gezilecek yerler yazısında da göz atın.
Özbekistan ile ilgili daha fazla fotoğraf ve video için bei sosyal medya hesaplarımdan takip edebilirsiniz:
İnstagram: elifinatlasi
Youtube: Elif’in Atlası
