İran’a gelmeden çokça “Emin misin?”Ne işin var? duymuştum. Her ne kadar bunlara kulak asmasam da, tesiri altında kalmış olacağım ki, daha uçağa binerken beni bir stres aldı. Sanki, bilmediğim bir sürü kuralı olan bir ülkeye gidiyorum ve her an bilmeden bir şeyler yapabilirim gibi bir düşünce aldı beni. İran ile ilgili ilk gözlemlerimi ve ilk günümün özeti videomu izlemenizi özellikle tavsiye ederim. Gelin Tahran gezilecek yerler yazıma giriş yapalım.
iÇERİK
İran’a Gelmeden Önce Bilmeniz Gerekenler
Kafamda çizdiğim tablonun indikten o kadar değilmiş dedim. En azından Tahran’da ve toplum bazında. Tahran sokaklarında el ele dolaşan sevgililer, gayler için buluşma noktaları, geceleri cafelerde oturan genç kızları görmek mümkün. 79’daki devrimden bu yana, biraz daha esneme olmuş. Özellikle turistler konusunda çok fazla esneklik bulunuyor.
Tabi ki Tahran reformistlerden ibaret değil. Tahran’ın başka mahallelerinden, çok daha muhafazakar bir İran algısıyla da dönmek mümkün. Düşünün ki İstanbul’un farklı mahalleleride farklı davranışlar görmek mümkün.
Tahran Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Dil : Ülkenin resmi dili Farsça olup, Tahran’da Azerilere denk gelmeniz çok mümkün. Ancak belirtmem gerekir ki İngilizce bilen sayısı oldukça fazla.
Vize : Türk vatandaşları pasaportları ile vizesiz seyahat edebiliyor.
Para Birimi : İran resmi para birimi İran Riyal. 1 Türk Lirası = 30000 Riyal (26 Ekim 2021). Bolca Toman kelimesini duyabilirsiniz. Telaffuz açısından kolay olması nedeni ile Riyal’e göre bir sıfır eksik söylenen Toman daha çok kullanılıyor.
Saat Farkı : Tahran, Türkiye saatine göre 30 dakika ileride. Türkiye’nin uygulamış olduğu yaz saati politikası nedeniyle bahar ve yaz aylarında saat farkı 1,5 saat iken, Sonbahar ve kış döneminde ise yarım saat kadar fark vardır.
Tahran’da Fiyatlar
Hayat pahalılığı İran’ın genelinde olduğu gibi Tahran’da da bir problem. Emlak şehrin genelinde mantıksız seviyelerde pahalı. Bunun paralelinde, yüksek dükkan kiraları satılan ürünlere de yansıdığı için restorandan manavına, mağazasından kuaförüne her şey çok pahalı. Asgari ücret de 210 dolar civarında olduğunu düşünürsek, 4 milyon insan buradaki masraflardan kaçınmak için her gün şehre dışarıdan gelerek çalışıyor.
Pahalı olması yetmezmiş gibi, havası ufuk çizgisi görünmeyecek kadar kirli, trafiği İstanbul’dan beter, betonarme, gri bir yer. Bence, İran’da gezilecek Tahran’dan çok daha cazip yerler varsa da, Tahran 20 milyon İranlı’nın vazgeçilmezi. Bir çoğu İran’da başka bir şehirde yaşayamazdım diyor. Ne de olsa, reformun, ekonominin, dış dünya ile temasın kalbi Tahran…
Gezginlere İsfahan, Kaşan, Yazd, Şiraz gibi yerlerin daha fazla hitap edeceğini düşünüyoruz çünkü Tahran o mistik ve estetik Pers Uygarlığı’ndan pek nemalanamamış. Ama İran’ın nabzını tutmak, ülkenin yakın tarihini ve bugününü anlamak için oldukça uygun bir yer. Kendi adıma Tahran’a bir gün ayırdığımı söyleyebilirim. Şehrin nabzını tutmak isterseniz iki gün ayırabilirsiniz.
Ne Zaman Tahran’a Gitmeli?
Tahran için en güzel zaman 21 Martta başlayan ve 2 hafta süren Nevruz Bayramı. Bu tarihler boyunca Tahranlılar memleketlerine gitmek için şehri boşaltıyor ve şehirdeki trafik ve insan kalabalığı 2 haftalığına yerini sakinliğe bırakıyor. Tıpkı bayram zamanı İstanbul gibi. Yaygın olarak Nisan-Mayıs, Eylül-Ekim ayları arası da havaların en uygun olduğu zaman deniyor. Mart ayını yada benim gibi Ekim sonunu tercih edebilirsiniz. Mart, hava biraz serin de olsa, güneş acımadan değdiği yeri yakıyor. Mutlaka güneş kremi sürmek lazım. Yaz aylarını düşünemiyorum bile. O yüzden yaz aylarını unuttun bence. Aynı şekilde Ekim sonlarında hava sıcaklığı 23-24 derecelerde ve güneş değdiği yeri yakıyor. Gündüz uzun kollu bir gömlekle rahatlıkla dolaşılabilmesine rağmen akşamları bir hırka yada ince bir monta ihtiyaç oluyor.
Tahran’a Kaç Gün Ayırmak Gerek?
İran’da 1 hafta ya da daha az vaktiniz varsa bence Tahran’da vakit ayırmanıza gerek yok. İran’a dair asıl kaçırmamanız gereken şeyler Tahran’ın güneyinde. Bir haftadan fazla vaktiniz varsa yinede minimum vaktinizi ayırın.
Benim burada yazdığım görülecek yerler içinde aslında kaçırmayın dediklerim, Kraliyet Mücevherleri Müzesi, Gülistan Sarayı, Niavaran Sarayı. Eğer biraz tempolu olursanız bunları bir günde bitirebilirsiniz. Sizin içinde öncelikli olanları tespit edip ona göre gezilecek yerler listenizi yapabilirsiniz. Diğer yerleri görmek için gideceğiniz şehirlerden feragat kesinlikle etmeyin.
Tahran Gezilecek Yerler
Gezilmesi görülmesi gereken çoğu yer ve oteller, 20.yüzyılın ortalarına kadar şehrin merkezi konumundaki 17 km’lik Valiasr Caddesi civarlarında bulunuyor. Çoğu Tahranlı Valiasr Caddesi’nin kuzeyinde kalan bölgeyi Kuzey Tahran olarak adlandırıyor. Çoğu cadde ve sokak tabelalarında İngilizce işaretler bulunuyor. Kaybolmak istemezseniz tavsiyem telefonuza offline çalışan bir harita uygulaması indirmek Ya da en pratiği; metro kullanın!
Gülistan Sarayı
Tahran gezilecek yerler listesinin en başında olmayı kesinlikle hak ediyor. Öyle ki gözlerim ihtişamı karşısında eridi. Gülistan Sarayı (Golestan Palace) UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde ve Kaçar Hanedanlığı’nın Tahran’a kazandırdığı en güzel miras. Mimarlık ve el sanatları alanlarındaki köklü Pers kültürünün Batı tekniği ve mimarisi ile birleştiği bir başyapıt. Havuzlarla dolu bahçesi, içinde ve dış cephesindeki zengin 19. yüzyıl el işçiliği ve ihtişamıyla ünlü galerileriyle burası Doğu’nun Versay Sarayı. Alttaki videoda sarayı görebilirsiniz. Gelmişken hemen yakınındaki Tahran Çarşı’sına da uğrayabilirsiniz. Sarayın her bölümü için ayrı ayrı ücretlendirme yapılıyor. Ben bütün kısımlara girmeden ama girdiğim 3 yer için 200 bin tümen ödemedim. Yaklaşık 66 TL. Bu arada içeriye tripod alınmıyor 🙁
Ulusal Mücevher Müzesi
16 yy.’da İran’ı yöneten Safevilerden, daha sonra İran’ı yöneten farklı hanedanlara miras kalan ve yüzyıllarca kullanılmaya devam eden kraliyet mücevherlerini en son İslam Devrimi ile devrilen Pehlevi Ailesi kullanmış. İran’ın son şahı Muhammed Rıza Pehlevi ve Farah Pehlevi tarafından devlet ziyaretleri sırasında kullanıldığında medyanın ilgisini çekmiş ve dünyanın gözünü kamaştırmış.
Normalde ülkelerin bastıkları paranın karşılığı olarak altın rezervleri vardır. Buradaki taçlar, iğneler, süslü bıçak ve kalkanlar vs.. o kadar değerli ki, İran Dinarı’nın karşılığı olarak kullanılıyor ve merkez bankasının korumasında.
Bu kadar astonomik bir değeri olan mücevherler yüzyıllar boyunca hüküm süren hanedanlığa aitmiş. Muhammed Rıza Pehlevi’nin babası olan Rıza Pehlevi bunları 1937’de devlet malı yapmış. Bugün, bu, şahı sevenlerin, aslında şahın ne kadar iyi ve vatansever bir adam olduğunu anlatmak için sıkça verdiği bir örnek. Keza oğlu Muhammed Rıza Pehlevi ve eşi Farah Pehlevi’nin ülkeden kaçarken bunları götürmeye kalkmamaları da sevenleri tarafından övgü ile anlatılıyor.
Müze Çarş, Perş ve Cuma hariç, her gün 14.00 – 16.30 arası açık. Pandemi nedeni ile kapalı olasılığı olabilir. Gitmeden teyit etmekte fayda var.
Tahran Çarşısı (Tehran Bazaar)
Gülistan Sarayı’ının hemen yakınındaki Tahran Pazarı yaklaşık 1000 yıllık. Şu an pazarın evi olan Tahran Çarşısı ise 200 yıllık. Bizim Kapalı Çarşı’ya benzese de, farklı olarak daha çok turistlere değil, yerlilere hitap ediyor: Ev tekstili, mutfak malzemesi, ayna, pijama, iç giyim gibi şeyler satılıyor. Dolayısı ile, yapısı dışında, pazarın eski dokusunu pek hissedemiyorsunuz.
Pazar 10 km kadar uzuyor ve birçok kapısı bulunuyor. Ama Bank Melli karşısındaki kapı pazarın ana kapısı. Burası şehir içinde şehir gibi. Tütüncüler, ayakkabıcılar, terziler, çuhacılar, kalaycılar, bıçakçılar, marangozlar… Elbette baharatçılar, kuruyemişçiler ve halıcılar fotoğraflanabilir özellikleriyle turistlerin en çok ilgisini çekenler.
Mümkün olduğunca erken saatte gezin. İlerleyen saatlerde kalabalıktan yürünmüyor. Aslında en usta haritacıların bile gideceği yeri eliyle koymuş gibi bulamayacağı bu pazarı kaybolarak keşfetmek oldukça keyifli. Kendinizi kalabalığın akışına bırakıp ayaklarınızın sizi götürdüğü yere gitmek ve kaybolduğunuzda yardım sever bir esnaf tarafından çıkışa yönlendirilmek.
Niavaran Sarayı
Burası Muhammed Rıza Şah’ın, egemenliğinin son on yılını ailesiyle birlikte geçirdiği saray kompleksi. Tecriş’in doğusunda, Elbruz’un eteklerindeki bu 5 hektarlık alanda harika manzaralı bahçeler ve Kaçar ve Pehlevi dönemlerinden kalma 5 tane saray/müze binası bulunuyor. Özellikle şahın özel ofisi ve konut binaları görülmeye değer.
Azadi Kulesi
1971’de Fars İmparatorluğu’nun 2500. yılını kutlamak için yapılan Shah-En-Shah kulesi, bugün Azadi Kulesi, yani Özgürlük Kulesi olarak biliniyor. Batı Kapısı niteliğindeki bir anıt yapı Tahran’ın en önemli sembollerinden. Tahran görülecek onca yer varken burayı es geçebilirsiniz. Hem görülecek yerlere oldukça ters tarafta. Yinede merak edenler ziyaret edebilirler.
Merdivenle veya asansörle yapının en üstüne çıkabiliyorsunuz. Kulenin altındaki müzede İran tarihinin her dönemine işaret eden çeşitli objeler sergileniyor. Açılış-kapanış saatleri: Pazar’dan Cuma’ya 09.00-12.00, 1.30-17.00
Darband
Burası Tahranlılar için şehirden kaçış noktası. Tatil günlerini Elbruz Dağları’nın eteklerindeki koruluk alanda şelalelerin arasından geçerek yürüyüş yaparak değerlendirebiliyorlar. İran’ın haftasonu olan Perşembe akşam üzeri ve Cuma günleri burasının en kalabalık zamanları. Aşağılara doğru birçok çay bahçesi tadında mekan var. Darband programı kolaylıkla Sadabad Müze Kompleksi programı ile bağlanabilir. Gezginler için çok bir şey ifade etmesede halkın nabzını tutmak için tercih edebilirsiniz.
İran’da diğer görülebilecek yerler: İran Halı Müzesi, Tahran Çağdaş Sanat Müzesi, Sadabad Müze Kompleksi, İran Ulusal Müzesi
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER YAZILAR
İran Turu Planlaması ve İran Rehberi için tıklayınız.
→ sosyal medya hesaplarımdan takip edebilirsiniz:
İnstagram: elifinatlasi
Youtube: Elif’in Atlası
