Tarihi Gelibolu Yarımadası Gezilecek Yerler

Eski Denizin İki Yakası – Gelibolu Yarımadası

Çanakkale’yi gezmek için en iyi yol Çanakkale merkez ve Gelibolu Yarımadası olarak ikiye ayırmak olacaktır. Bütün yazdığım yerleri 2 günlük bir sürede gezebilirsiniz. Araçınız varsa tabi ki kolay olacaktır ama yoksa üzülmeyin benim yoktu ve diğer ulaşım araçları ile bunu hallettim.

Çanakkale İskele’den kalkan Kilitbahir feribotlarına binip, indiğiniz yerden kalkan araçlarla şehitlikleri ve anıtları rahatlıkla gezebilirsiniz. Bu yol daha ucuz oluyor mutlaka ama anlatıcam yapacak bir rehber olmadığı için belki tercih etmeye bilirsiniz. Benim yanımda Piri vardı ve oldukça keyifli anlatımla gezdim. Bu araçlar sizi bütün her yeri gezdirmek için 40 TL gibi bir ücret alıyorlar. Dilersenizde merkezden kalkan günübirlik turlarla da gezebilirsiniz. Onlarında genelde ücretleri 70-75 TL civarında.

Gelelim bu bölgede görmeniz gereken yerlere;

Gelibolu Yarımadası Gezilecek Yerler

Dur Yolcu Yazısı

Daha feribotla kıyıya yanaşırken Değirmen Burnu Tabyası’nın hemen arkasında yer alan “Dur Yolcu Yazısı” sizi karşılıyor. 1960 yılında bölgede askerlik yapan Seyran Çebi tarafından kendi imkanları ile yapılan bu yazıda Şair Necmettin Halil Onan’ın Dur Yolcu şiirinin ilk iki dizesi yer alıyor:

“Dur Yolcu
Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak
Bir devrin battığı yerdir”

Kilitbahir Kalesi

Kilitbahir Kalesi, 1452‘de İstanbul kuşatması esnasında Papalık Donanması’nın Bizans İmparatorluğu’na yardım etmesini önlemek amacıyla Fatih Sultan Mehmet tarafından Çanakkale’nin karşısındaki Kilitbahir köyünde yaptırılmıştır. Kuşbakışı bakılınca üç yapraklı yonca görüntüsüne sahip.

Yapılan çalışmalarla ‘yaşayan müze’ haline getirilen Kilitbahir Kalesi‘nde, kaledeki günlük hayat; Pîrî Reis bölümünde, Türk denizci Pîrî Reis’in hayatı ve Kitab-ı Bahriye; Kilitbahir sinevizyon bölümünde, Kilitbahir Kale Müzesi ve Kilitbahir Kalesi hakkında bilgileri içeren belgesel; Engelsiz Müze bölümünde, Osmanlı kalelerinin mimarisi, savunma, ibadet ve gündelik hayatı vb. bugünün teknolojisi kullanılarak anlatılıyor. 

Kalenin restorasyonu sırasında bulunan Çanakkale Savaşları‘na ait eserler ile seramik tabaklar da sergileniyor. Giriş ücreti 15 TL olan kale müzekartlılara ücretsiz.

Kilitbahir Kalesi’nin hemen yakınında ayrıca Namazgah Tabyası, Mediciye Tabyası bulunuyor.

Seyit Onbaşı Anıtı

Boğaza girerken zırhlıları ile hem Asya hem Avrupa yakasındaki tabyalarımızı amansız bir şekilde bombardıman eden gemilerin hedeflerinden biri olan Mecidiye Tabyası’dır. Bu bombardıman neticesinde hemen hemen bütün subay ve neferlerini kaybetmiş. Kendi hatırlarında dinlediğimize göre darmadağın olmuş bütün top bataryalarına bakan Seyit Onbaşı, bir tane sağlam batarya görür, yanında da 4-5 tane top mermisi görür. Boğaza giren bir gemilere bakar bir mermilere bakar ve der ki ”Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhil aliyyil azîm” . Annesinin öğrettiği bu duayı defalarca tekrar ettiğini söyler. 271 kiloluk meriye yönelir. Mermiyi alır ve merdivenleri çıkarak, topun ağızına verir. 2. denemesinde bir zırhlıyı vurur. Bu hikayeyi dinlerken insanın tüyleri diken diken oluyor. Yıllar sonra Havranlı Seyit Onbaşı’dan mermiyi tekrar kaldırmasını isterler ve hiç bir şekilde kaldıramaz. Bu anıt onun kahramınlığının simgesi olarak yapılmış.

Çanakkale Şehitler Anıtı

1958 yılına kadar savaşın yapıldığı bu yarımadaya giriş yasakmış. 58 yılında yasağın kaldırılmasıyla yurt çapında yapılan bağış kampanyasında toplanan bağışlarla bu abidenin yapımına başlanmış. Abide 41m 70 cm. Abidenin ilk 40 metrelik bölümü mehmetçiği ifade eder, kalan 1m 70cm ilk bölümü ise, Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasını sağlayan Atatürk’ü ifade eder.

Anıtın etrafında cam yazıtların üzerinde 18 adet isim yazar. Görmüş olduğunuz sembolik mezarların mezar taşı olarak adlandırılan yerlerinde bulunan cam levhalarda önlü arkalı 36 adet isim yazar. Çanakkale Savaşın’da birebir savaşarak hayatını kaybeden 54408 adet mehmetçiğin isimleri burada yazılıdır.

Abidiyi gezerken diğer mezarlardan ayrı tutulan bir mezar daha göreceksiniz. O Meçhul Asker mezarıdır. Anzaklar Conkbayırı civarlarında mehmetçik ile savaşırken, Anzak askerinden bir tanesi Mehmetçiğimizin kafasını keser ve ülkesine götürür. Bu olaydan haberdar olan Ülkemizin temasları sonuçunda askerin kafatası buraya defnedilir.

Ertuğrul Tabyası ve Yahya Çavuş Anıtı

Ertuğrul Tabyası’nda önemli başarıyı imza atan kişi Yahya Çavuş olmuş. 1915 yılında 3000 İngilizi, bombardıman sonrası geriye kalan 68 adet er arkadaşı ile durdurmayı başarmış. Süngü savaşı ile hayatını kaybettikten sonra İngilizler bölgeyi hakimiyetleri altına alırlar ve şaşırırlar. İngilizler 48 saat boyunca bir tümenle savaştıklarını zannetmişler. Savaşın ikici aşaması olan kara harekatının ilk kahramanı Yahya Çavuş olmuştur. Bu anıtta onun ansına yapılmış.

Sargıyeri Şehitliği

Savaş kuralları gereği hiç bir hastane, hiç bir sivil yerleşke bombalanmazmış. Ancak savaş sırasında burayı ağır ateş altında bırakan İngiliz ve Fransızlar buna rağmen hastanenin bulunduğu bu bölgeyi bombalarlar ve o sırada burada bulunan doktorlar, hemşireler, yaralı askerler ve yaralı esir askerlerinde içinde bulunduğu bir çok şehit verilir. Bu Şehitlik onların anısına yapılmıştır.

Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi

Burada ilk durağımız Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi oluyor. 2012 yılında açılan bu merkez 8600 metre karelik alanda ziyaretçilere ileri teknoloji simülasyon yöntemleri ile Çanakkale Savaşı’nın önemli anlarını yaşatıyor. 11 salondan oluşan ve 1 saat süren her seansa maksimum 50 kişi alınıyor. Boş seans bulabilmek için önceden rezervasyon gerekiyor.

Mehmetçiğe Saygı Anıtı

Çeşitli kaynaklar Çanakkale Savaşı’nı her iki taraf içinde bir centilmenlik savaşı olarak anar. Bu anıtta Mehmetçiğin taşıdığı İngiliz askerini göreceksiniz. Kocatepe Conkbayırı üzerindeki bu anıt 1992 yılında yaptırılmış. Bu yarımada da bulunan büyük küçük her anıtın ayrı bir hikayesi var.

57.Alay Şehitliği

Çanakkale Savaşları sırasında en kahraman birlik 57.Alay olmuştur. 57. Alay’ın bulunduğu bölgeye Anzaklar tarafında çıkarma yapılmış. Yarbay Hüseyin Avni Bey’in komutasında olan bu alay, 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal’e bağlıymış. Bu alayda 3400 şehit vermiş. Geriye bu alaydan 80 kişi sağ kalmış. Dünyanın en şerefli alayı olduğu söylenen bu alayda 57.Alay’ın sancağı yere hiç düşmemiş. Sancağı taşıyan son şehit bayrağı ağaça asarak şehit olmuş. Günümüzde bu alaya olan saygıdan dolayı Türk ordusunda 57.Alay bulunmamakta.  gelibolu yarımadası

Burası temsili bir şehitliktir. Gerçek şehitlik ise Bomba Sırtı’nın güney ucundaki Çataldere Vadisi içinde bulunuyor.

Conkbayırı

Kuzey cephesinin en önemli noktası olan Conkbayırı’dır. 25 Nisan – 6 Ağustos arasında gerçekleşen  kara çıkartmasında Anzakların indirilmiş olduğu Anzak Koyu’nun sırtlarında bulunmaktadır. Savaşın en kanlı muharebelerinden biri burada gerçekleşmiş. Atatürk’ün askerlerine ‘’Ben size ölmeyi emdiriyorum, siz ölünceye kadar geçen sürede başka kuvvetler ve başka komutanlar yerlerinizi alacaktır’’ dediği yer burasıdır. gelibolu y

Bölgede Yeni Zellandalılara ait yarımadadaki en belirgin anıt olan Yeni Zellanda Ulusal Anıtı ve tam karşısında Conkbayırı Atatürk Zafer Anıtı bulunuyor. Onun önünde ise Atatürk’ün saatinin parçalanarak ölümden kurtulduğu noktayı göreceksiniz. Alanın etrafında Üsteğmen Nazif Çakmak Anıtı, Türk siperleri, Atatürk’ün gözetleme yeri bulunuyor.   gelibolu yarımadası

Benim gezim Conkbayırı’ nda sona erdi. Siz dilerseniz oldukça sempatik olan şirin Bigalı Köyü’ne uğrayıp dar sokakları içerisinde bulunan Mustafa Kemal‘in 25 Şubat 1915 yılında tümen komutanı olarak buraya atandığında karargah olarak kullandığı evi görebilirsiniz. Karargah olarak kullanılan bu ev şu an müze olarak hizmet veriyor.

Bigalı Köyü dışında Çanakkale Savaşı’nın önemli bir parçası olan Anafartalar Cephesi‘ nin olduğu Büyük Anafarta ve Küçük Anafarta Köylerin de bulunan şehitlikleri ve topçu mevzilerini görebilirsiniz.   gelibolu yarımadası

Yukarıda yazmadığım ama benim gittiğim Şahindere Şehitliği ve o günlerin canlandırıldığı açık hava Sahra Hastanesi’ni de görmenizi tavsiye ederim.

Savaşın yaşandığı bu toprakları gezerken, attığım her adım da içim cız etti. Hissettiğim duygu kelimelere dökmem mümkün değil. Bir Türk evladı olarak bu yaşanları hiç bir zaman unutmamalıyız.

Başka bir yazıda görüşmek üzere…  gelibolu yarımadası

Çanakkale gezimin birinci gününde gezdiğim yerler için Çanakkale Gezi Rehberi ‘ne göz atabilirsiniz.