iÇERİK
Tarihin Günümüze Yansıyan Hali Midyat
Midyat en az Mardin kadar görülesi bir yer. Yolunuz buralara düştü ise Midyat’a uğramadan dönmeyin kesinlikle. Sokaklarda kaybolun. Kilise ve Manastırların adları hep Mor ile başlıyor. Merak edenler için ‘’Mor’’ Süryanice ‘’Aziz’’ demek. Çok renkli kültürü ile benim gözümle gezmek isteyenleri için Midyat Gezi Rehberi hazırladım.
Midyat Tarihi
Midyat’la ilgili ilk yazılı bilgiler M.Ö 13.Yüzyıla kadar uzanıyormuş. Asur kralları için ele geçirilerek talan edilecek bir bölgeymiş. II. Aşurnasipal M.Ö. 879 yılında gururla: ’Matiate’yi (=Midyat) ve köylerini buyruğum altına soktum. Bol ganimet edinip, onları yüklü haraca ve vergiye bağladım’ der. Midyat bölgesi, tarih boyunca bu türden olaylarla sıkça karşı karşıya kalır. Midyat dünyanın en eski yerleşim bölgesi olan Yukarı Mezopotamya’da yer aldığı için tarih boyunca Sümerler, Asurlular, Urartular, Makedonyalılar, Persler ve Romalılar gibi birçok uygarlığın egemenliğine sahne olmuştur.
Midyat’taki ilk Süryani Hristiyanlar da mağaralarda yaşarmış. Midyat tarih boyunca birçok defa talan edilmiş. Son olarak I. Dünya Savaşı’nın karanlık günlerinde, “Ferman” yılında, kasaba sakinlerinin üçte ikisi yaşamını kaybetmiş. Ancak 1930 yılından sonra kasaba yeniden canlanmış: Kiliseler, evler ve bazı mekanlar onarılmıştır. Ondan sonra yerleşim düzeni zamanla oturmaya başlamış.
Midyat dinlerin ve dillerin buluşması noktası olarak anılmakta.
Midyat Ulaşım
Mardin merkezde bulunan Diyarbakır Kapı’dan kalkan minibüslerle Midyat’a ulaşılabiliyor. Havayolu ile Mardin’e gelip yine oradan şehir merkezine gelip minibüslerle ulaşabilirsiniz.
Midyat’a çevredeki bir çok ilden otobüsle ulaşabilirsiniz. Ayrıca trenle gelmeyi düşüyorsanız ya Diyarbakır’da ya da Batman’da inip oradan tekrar bir araça binmeniz gerekiyor.
Midyat Gezilecek Yerler
- Cevat Paşa Cami
- Mor Gabriel Manastırı
- Meryem Ana Kilisesi
- Mor Serkis ve Bakos Manastırı
- Midyat Konuk Evi
- Mor Hobel & Mor Abraham Manastırı
Cevat Paşa Cami
Cevat Paşa Cami 1925 yılında Cevat Paşa tarafından Midyat’a özgü kesme taşlardan yapılmış. Aktif olarak kullanılmaya devam ediyor. Gittiğim saatlerde Cuma namazı saatine denk geldiği için içerisini gezemedim.
Mor Gabriel Manastırı ( Deyrulumur Manastırı )
397 yılında Mor Şmuel ve Mor Şamul kurulmuş. 1600 yıllık tarihi ile en eski birkaç manastırdan biri.
Bizans dönemine ait mozaikler, kapılar ve Midyat kesme taşlarından yapılmış. Kilise tarafından ikinci Kudüs olarak kabul Manastır, tarih boyunca bir çok ad ile anılmış. İlk dönemlerde kurucularının isimleri ile anılan manastır sonraki yüzyıllarda rahiplerin meskeni anlamına gelen ve Süryanicede Dayro d’Umro isminden üretilen Deyr-el-Umur veya bunun Türkçeye uyarlanmasıyla oluşturulan Deyrulumur ismiyle anıldı. Bugün de kullanılan Mor Gabriel ismi ise 7.yy da yaşamış ve azizlik mertebesine yükleşmiş, yönetimi ile manastırın gelişmesinde büyük rol oynayan Turabdin Metropoliti Mor Gabriel’den gelmektedir.
Manastır birkaç kısımdan oluşuyor. Manastırın en gözde yeri ana kilise olarak kullanılan Büyük Kilise olarak adlandırılan yapı. Buranın temelleri Mor Şmuel ve Mor Şamul tarafından atılmış ve bağışlarla tamamlanmış.
Manastırın en dikkat çeken yerlerinden bir diğeride Theodora Kübbesi‘dir. Yapımında taş ve tuğla kullanılmış büyüleyici bir kubbe.
Manastırın güneybatı ucunda bulunan Meryemana Kilisesi de İmparator II.Teodosius’un Manastıra yaptığı bağışlarla yapılmış.
Manastırdaki bir diğer yapı Azizler Evi’dir. Değişik dönemlerde hayatını kaybetmiş azizler buradaki 15 adet nişin içine konan mezarlara gömülmüştür. Bölgedeki anıt mezarların en büyüklerindendir.
Hristiyanlar için önemli bir yere sahip olan manastır Süryani kilisesi için ilim merkezi olmuş. Manastır okulundan çok sayıda papaz, rahip ve patrik yetişmiş.
Midyat’ta bulunan en etkileyici yerlerin başında geliyor kesinlikle. Merkezin biraz daha dışında bulunduğundan araç ile gidilmesi gerekiyor. İstediğiniz her saatte ziyaret edemiyorsunuz.
Meryem Ana Kilisesi
Anıtlı Köyü Süryanilerin yoğun olarak yaşadığı bir bölge. Böyle oluncada çevresinde bir çok yapıya rastgeliyor olmak gayet normal.
Meryem Ana Kilisesi’nin tarihi 2000 yıllık bir geçmişe sahip. Bu kiliseyi diğerlerinden ayıran en büyük özelliği haçın üzerinde İsa’nın ruhunu betimleyen güvercin figürü.
Mor Sobo Kilisesi olarak bilinen merkezi katedralin bir bölümü eski zamanlarda bilim merkezi olarak kullanılmış hatta Ortadoğu’dan öğrencilere eğitim almaya gelirmiş.
Anıtlı Köyü kesinlikle keşfedilmeyi bekleyen yerlerden biri.
Mor Serkis ve Bakos Manastırı
Midyat’ın Anıtlı köyünde bulunan manastır, çok sevilen ve sayılınan asker azizler mor Serkis ve Bakos’un anısına yapılmış. yapım yılınan 789 olduğunu söylenmekte. Değerli süslemeleri ile dikkat çekiyor.
Midyat Konuk Evi
3 katlı olarak inşa edilmiş Süryani bir aileye aitmiş.Sahibi vefat ettikten sonra Midyat Kaymakamlığı tarafından satın alınmış Midyat Konukevi. En tepesinde terastan size çok güzel bir Midyat manzarası sunuyor. Midyat’a özgü taşlarla yapılmış oldukça muhteşem bir ev.
Hatırlayanlar vardır. Sıla dizisi burada çekilmiş ve buranın ünlü bir yer haline gelmesini sağlamış. Adını bilmediğim birçok dizide burada çekilmiş. Giriş ücretli 3 TL.
Mor Hobil & Mor Abraham Manastırı
Genellikle Mor Gabriel Manastırı ile karıştırılan manastır, V. yüzyılda Mor Gabrielli iki keşiş olan Hobil ve Abraham tarafından kurulmuş. Halen aktif bir şekilde rahip ve rahibeler yaşıyor. Oldukça bakımlı durumda olan manastırdan içeri girer girmez tarihin kokusu sarıyor her yanınızı.
İçeri girmek için önce kapıda 5-10 dakika bekledim. İçerideki grup çıktığında bekleyenleri içeri aldılar. Kilise bölümüne girdiğinde Metropolitlerin mezarları gözüme ilişti. Metropolitlerin mahşer günü İsa’yı ayakta karşılamak için dik ya da oturtularak defnedildiğini öğreniyorum içeride gezerken eşlik eden rehberden.
Bir vakitler kiliseye ordunun topçuları yerleşince adı halk arasında Topçular Kilisesi olarak anılmaya başlanmış.
Benim kısıtlı zamanımda gezebildiğim yerler bu kadar. Midyat merkez ve çevresinde birçok kilise bulunuyor. Vakitiniz varsa bunlarıda gezebilirsiniz. Plan yaparken buraya bir gün ayırmanız sizin için yeterli olacaktır.
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere…
Midyat’a gitmişken Mardin görülmeden dönülmez tabi. Mardin Gezi Rehberi bir göz atabilirsiniz.
